مقدمه
در دنیای روانشناسی، مفاهیم و اصطلاحات مختلفی وجود دارند که معمولا به یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. از جمله مهمترین این اصطلاحات، تفاوت اختلال روانی و اختلال شخصیت است. در این مقاله از سایت کلینیک روانشناسی آفتاب شهر، به بررسی جامع مفهوم تفاوت اختلال روانی و اختلال شخصیت می‌پردازیم و نکات مهمی برای شناخت و درمان موثر این اختلالات با شما به اشتراک می‌گذاریم.
اختلال روانی چیست؟
اختلال روانی مجموعه‌ای از مشکلات ذهنی، عاطفی و رفتاری است که بر نحوه تفکر، احساس و عملکرد فرد تاثیر می‌گذارد. این اختلالات می‌توانند موقتی یا مزمن باشند و کیفیت زندگی فرد را به شدت کاهش دهند. افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی، وسواس فکری-عملی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و اسکیزوفرنی از جمله شایع‌ترین اختلالات روانی هستند.
علائم اختلالات روانی:
- حساس غم یا افسردگی مزمن
- اضطراب و نگرانی مداوم
- اختلال در خواب و تغذیه
- کاهش انرژی و خستگی مفرط
- افکار منفی و ناامیدی
- افکار خودکشی یا آسیب به خود
- ناتوانی در تمرکز و تصمیم‌گیری
دلایل بروز اختلالات روانی:
- عوامل ژنتیکی و وراثتی
- تغییرات شیمیایی در مغز
- تجربیات آسیب‌زا مانند سوگ یا سوءاستفاده
- استرس‌های شدید شغلی یا خانوادگی
- سبک زندگی ناسالم و مصرف مواد مخدر
انواع دیگر اختلالات روانی شایع:
- اختلال پانیک (Panic Disorder)
- اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)
- اختلال اضطراب اجتماعی
اختلال شخصیت چیست؟
اختلال شخصیت نوعی الگوی پایدار و انعطاف‌ناپذیر در شیوه تفکر، احساس و رفتار فرد است که منجر به مشکلات مکرر در روابط اجتماعی و شخصی می‌شود. افراد دارای اختلال شخصیت معمولا خود را سالم می‌دانند و کمتر تمایل به درمان دارند.
انواع اختلالات شخصیت:
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال شخصیت ضد اجتماعی
- اختلال شخصیت وسواسی-جبری
- اختلال شخصیت خودشیفته
- اختلال شخصیت اجتنابی
علائم اختلالات شخصیت:
- الگوهای فکری و رفتاری سخت و غیرقابل انعطاف
- ناتوانی در کنترل هیجانات
- اختلال در برقراری روابط صمیمی
- اعتماد به نفس افراطی یا بسیار پایین
- عدم پذیرش انتقاد و مسئولیت‌پذیری پایین
دلایل بروز اختلالات شخصیت:
- زمینه‌های ژنتیکی و وراثتی
- تجربیات کودکی آسیب‌زا
- سبک‌های فرزندپروری ناسالم
- محیط‌های خانوادگی ناسازگار
تفاوت اختلال روانی و اختلال شخصیت چیست؟
- ماهیت بیماری: اختلالات روانی اغلب بر اثر عوامل زیستی، روانی و محیطی ایجاد می‌شوند و ممکن است در طول زمان با درمان بهبود یابند. اما اختلالات شخصیت معمولا ریشه در ساختار شخصیتی فرد دارند و تغییر آن بسیار زمان‌بر و دشوار است.
- آگاهی فرد: افراد دچار اختلال روانی معمولا به مشکل خود آگاه هستند و برای درمان اقدام می‌کنند. اما افراد دارای اختلال شخصیت اغلب مشکل خود را انکار می‌کنند.
- مدت زمان بیماری: اختلالات روانی ممکن است مقطعی باشند و در صورت درمان بهبود یابند. در مقابل، اختلالات شخصیت الگوهای طولانی مدت هستند و بدون درمان معمولا پایدار باقی می‌مانند.
- نحوه درمان: اختلالات روانی معمولا با دارودرمانی و روان‌درمانی کوتاه مدت بهبود پیدا می‌کنند. اما درمان اختلالات شخصیت نیاز به روان‌درمانی بلند مدت و تغییر عمیق در نگرش و رفتار فرد دارد.
مثال‌های مقایسه‌ای:
فردی دچار افسردگی است که خود را بیمار می‌داند و پس از مراجعه به روانشناس و دریافت درمان مناسب بهبود می‌یابد. اما فردی با اختلال شخصیت مرزی ممکن است روابط پرتنش و ترس از طرد شدن را تجربه کند و حتی باور نداشته باشد که مشکل دارد. درمان این فرد طولانی‌تر و پیچیده‌تر است.
چرا شناخت تفاوت اختلال روانی و اختلال شخصیت اهمیت دارد؟
شناخت این تفاوت‌ها به ما کمک می‌کند مسیر درمانی صحیح را انتخاب کنیم و انتظارات واقع‌بینانه‌ای از درمان داشته باشیم. همچنین خانواده‌ها می‌توانند نقش حمایتی بهتری ایفا کنند.
نقش خانواده در درمان:
در اختلالات روانی، حمایت عاطفی خانواده و تشویق به درمان بسیار مؤثر است. در اختلالات شخصیت نیز مشاوره خانواده می‌تواند به بهبود روابط و تعاملات کمک کند.
چالش‌های درمانی:
درمان اختلالات روانی معمولا سریع‌تر نتیجه می‌دهد، اما در اختلالات شخصیت درمان طولانی‌تر است و بیماران اغلب مقاومت بیشتری دارند.
راهکارهای درمانی:
درمان اختلالات روانی:
- دارودرمانی
- روان‌درمانی شناختی-رفتاری
- درمان‌های حمایتی
- مدیریت استرس
درمان اختلالات شخصیت:
- روان‌درمانی بلند مدت
- آموزش مهارت‌های بین فردی
- درمان خانواده محور
- داروهای کمکی در صورت نیاز
نتیجه‌گیری:
تفاوت اختلال روانی و اختلال شخصیت در تشخیص، درمان و مدیریت صحیح اهمیت زیادی دارد. آگاهی از این تفاوت‌ها می‌تواند کیفیت زندگی افراد مبتلا و خانواده‌های آن‌ها را بهبود بخشد. کلینیک روانشناسی آفتاب شهر آماده ارائه خدمات تخصصی به شما عزیزان میباشد.